دایروی راستگرد یا چپگرد

پرسش: می‌خواستم بدونم اگه یه پرتو نور به ما بدن و بگن این قطبیده دایروی هستش، ما چجوری می‌تونیم تعیین کنیم که این دایروی راستگرد هستش یا چپگرد؟ ضمن اینکه می‌خواستم بدونم چجوری می‌شه محور تند تیغه ربع موج رو از محور کند اون مشخص کرد؟

پاسخ: شناسایی دقیق قطبش‌های مختلف را بیضی‌سنجی یا الیپسومتری می‌گویند که چون در بسیاری موارد اهمیت ویژه‌ای دارد، دستگاه‌هایی برای این منظور طراحی شده تا بتواند این اطلاعات را استخراج کند. در واقع شناسایی قطبش نور یا شناسایی تغییر قطبش نور پس از گذر یا بازتاب از یک محیط با این روش انجام می‌گیرد تا با دقت مناسب بتوان قطبش و درجه قطبیدگی و جهت قطبش و میزان بیضی‌گونگی قطبش اندازه‌گیری شود.

نور معمول غیرقطبیده است ولی در شرایط مختلف مثلا تحت زاویه بروستر یا گذر از یک قطبشگر، آن نور قطبیده می‌شود. نور قطبیده در محیط‌های ناهمسانگرد دچار تغییر قطبش می‌شود که این تغییر اطلاعات مهمی از محیط به همراه دارد. در ادامه به طور ساده چگونگی ارزیابی قطبش دایره‌ای ذکر می‌شود. اطلاعات بیشتر در این مورد در کتاب‌های اپتیک موجود است.

اگر نوری قطبیده دایره ای باشد پس از عبور از یک تیغه ربع موج به خطی تبدیل می‌شود. تیغه ربع موج برای طول موج خاصی طراحی شده است که ربع آن طول موج را تاخیر می‌اندازد. در نتیجه فقط برای نور فیلتر شده تکفام می‌تواند به دقت قطبش دایره‌ای را به خطی تبدیل کند. وقتی که تیغه ربع موج در مقابل نور قرار گیرد با چرخاندن 90 درجه جای محور تند و کند عوض می‌شود. هنوز در این حالت برای شرایط نور تکفام نمی‌توان جهت قطبش دایره‌ای و همینطور محور تند و کند تاخیرساز را مشخص کرد. معمولا در این شرایط برای مشخص کردن دقیق وضعیت قطبش از جبران‌سازها استفاده می‌شود. جبران‌ساز بابینت از آن نوع است (Babinet compensator). چنین قطعه‌ای به طور پیوسته میزان تاخیر را تغییر می‌دهد و از جهت قطبش بیضی می‌توان راستگرد و چپگرد بودن و همینطور جهت تاخیرساز را بررسی کرد.