1401/03/28

پرسش:

بنده به دنبال ساخت یک تلسکوپ مبتدیانه هستم که متاسفانه لنز شیئی که به دنبالش هستم یعنی قطر ۹سانت تا ۱۰ سانت با شعاع کانونی ۱۰۰ سانت بسیار گران قیمت هست(نزدیک به ۲.۵ تومن) برای همین مجبور به تهیه ی عدسی معمولی با شعاع ۵۰ سانت کردم که بزرگنمایی آنچان نمیده، میخواستم بدونم آیا میتونم از طریق سندبلاست یک طرف عدسی را سایش داده و صاف یا کمی مقعر کنم سپس پلیش کاری کنم یا نمیشه؟ و اینکه آیا میشه یک شیشه را بدون استفاده از پودر سمباده و تنها با سندبلاست مقعر کرد برای ساخت آینه برای تلسکوپ؟

پاسخ:

برای ساخت تلسکوپ مشخص نیست بالاخره دنبال عدسی هستید یا آینه.

ساخت عدسی قطر زیاد برای تلسکوپ بسیار کار پیچیده ای است. هرچه قطر عدسی بیشتر می شود از یک طرف قدرت تفکیک افزایش می یابد ولی از طرف دیگر ابیراهی ها بیشتر می شوند. عدسی با قطر کم، کمترین ابیراهی ها را دارد و به همین خاطر است که عدسی دوربین گوشی همراه یک عدسی ساده می تواند باشد. با افزایش قطر عدسی، ابیراهی ها افزایش می یابند و تنها راه برای مقابله و کنترل ابیراهی ها، طراحی اپتیکی و استفاده از ترکیب عدسی ها است که اغلب کار پیچیده ای است بخصوص برای عدسی های قطر زیاد. در دوربین های عکاسی حرفه ای که قطر عدسی معمولا حدود چند سانتی متر است شاهد مجموعه عدسی ها برای کاهش ابیراهی هستیم ولی برای عدسی های قطر کم نیازی به آن پیچیدگی نیست. طبعا هرچه قطر عدسی کمتر شود همانطور که گفته شد، قدرت تفکیک در تصویر کمتر می شود. در تلسکوپ قطر عدسی دو نقش مهم دارد یکی ایجاد قدرت تفکیک مناسب و دیگر افزایش قدرت جمع کردن نور. هرچه قطر عدسی بزرگتر باشد نور بیشتری وارد دوربین می شود. نکته دیگر این است که با افزایش تعداد عدسی ها، میزان عبور نور کاهش می یابد و همچنین بخاطر بازتابهای متوالی از سطوح عدسی ها مشکلات جدیدی ایجاد می شود. در نتیجه برای مجموعه عدسی که برای عدسی قطر زیاد اجتناب ناپذیر است، باید عدسی ها دارای پوششهای ضد بازتاب باشند و جنس عدسی نیز مهم خواهد بود.

بخاطر پیچیدگی های عدسی ها در قطر زیاد، تلسکوپها، بخصوص تلسکوپهای قطر بالا به صورت بازتابی ساخته می شوند. آینه در این رابطه چند ویژگی مهم دارد که در عدسی ها نیست. مثلا در قانون بازتاب هر رنگ نوری دقیقا با زاویه مساوی نسبت به خط عمود بازتاب می کند درست طبق قانون بازتاب. در صورتی که رنگهای مختلف طبق قانون اسنل، در زاویه های مختلفی شکسته می شوند. در کل آینه در قطر زیاد ابیراهی های قابل کنترل تری نسبت به عدسی دارد. همچنین امکان ساخت دستی آینه و شکل دادن با دقت بالا به شکل مثلا سهمی هست هرچند دشوار باشد ولی در عدسی ساخت سطح سهمی چندان ساده نیست یا امکان ساخت با کیفیت مناسب نیست.

برای آینه روش های سایش و پالیش دستی را می توانید در اینترنت جستجو کنید. مسیر به گونه ای است که منجمین آماتور معمولا بخشی از سلیقه شان را در این مسیر بکار می برند.