۱۴۰۰/۶/۲

پراش

پرسش:

چگونه پراش اتفاق می افتد و باعث تجزیه نور می شود  و اینکه آیا ممکن است گرد و غبار در هوا باعث پراش و تجزیه نور بشوند و رنگین کمان درست کنند؟

پاسخ:

پراش پدیده جالبی است که روزانه با آن سروکار داریم. هرجا که ساختار ریز یا لبه تیز و یا ساختار تناوبی فشرده ای باشد آثار پراش دیده می شود. اگر یک لیزر را به اجسام مختلف بتابانیم اثر پراش را خیلی بهتر و مطابق روابطی که می شناسیم می توانیم ببینیم. پراش در واقع نتیجه تداخل نور از دیواره های روزنه می تواند توصیف شود. جالب است که نقش پراش از یک روزنه ریز با تعداد زیادی روزنه ریز مشابه است (البته در شرایط خاص و فاصله خاص)، و جالبتر اینکه نقش پراش یک روزنه یا مانع به همان اندازه هم مشابه است. یعنی روزنه نقش پراش شبیه حلقه هایی توی هم ایجاد می کند که هرچه روزنه ریزتر باشد حلقه ها درشت تر می شوند و مانع به همان اندازه هم نقش پراش مشابهی با همان رابطه ایجاد می کند. وقتی که یک شیار باریک داشته باشیم و آن را باریک و باریک تر کنیم، از یک حدی به بعد بجای باریک شدن نقش روی پرده، این محدوده روشن، پهن و پهن تر می شود. اینجا محدوده پراش است. البته پراش محدود به روزنه ریز نیست و یک عدسی هم قادر به تصویر کردن یک نقطه نورانی دقیقا به شکل همان نقطه نخواهد بود و بجای آن یک نقطه بزرگتر تصویر می کند هرچه قطر عدسی بزرگتر باشد آن نقطه به اندازه اصلی آن نزدیکتر می شود.

در هر حال از آنجا که پدیده پراش به طول موج نیز بستگی دارد در نتیجه پراش نور سفید از یک روزنه منجر به هاله های رنگی می‌شود که علی الاصول برای گرد و غبار هم چنین است. ولی شدت این نقش پراش اغلب ناچیز است و انتظار نقش رنگین کمانی پرنوری نباید داشت در ضمن اینکه این نقش روی پرده به صورت دایره هایی خواهد بود.