1401/09/16

پرسش:

اگر نور از جسم عبور کند ولی متفرق شود از آن طرف را واضح نبینیم می تونیم بگیم مات؟؟؟

پاسخ:

برای توصیف وضعیت یک محیط در عبور نور چند واژه را بهتر است مرور کنیم.

Transparent که تقریبا مشخص است و منظور شفاف است و منظور از شفاف معمولا یعنی نور را بدون تغییر عبور می دهد. در نتیجه این محیط دو ویژگی باید داشته باشد یکی اینکه جذب نداشته باشد و دیگر اینکه نور را پراکنده نکند.

Translucent این واژه برای محیطی به کار می رود که نیمه شفاف باشد و می تواند بخاطر جذب و البته بیشتر بخاطر پراکندگی باشد. در هر صورت این محیط ها نیمه شفاف محسوب می شوند مثل یک برگه کاغذ.

Opaque به معنی تیره است. این تیرگی محیط می تواند بخاطر جذب باشد یا پراکندگی خیلی زیاد. مثلا یک ابر خیلی ضخیم هوا را تاریک می کند که بخاطر پراکندگی بالا در آن است و یک شیشه سیاه هم نور را رد نمی کند چون نور مرئی در آن جذب می شود.

بد نیست چند مثال بزنیم تا روشن تر شود.

اگر یک شیشه قرمز تمیز و صیقلی را داشته باشیم و نور سفید چراغ قوه یا نور قرمز لیزر را به آن بتابانیم، این نور به خوبی از آن عبور می کند. البته در گذر نور سفید از آن شاهد عبور نور قرمز از آن هستیم. این شیشه برای نور قرمز شفاف است. حالا اگر این شیشه قرمز را به نحوی مات کنیم مثلا با سمباده یا هر روش دیگر، الان نور قرمز لیزر از طرف دیگر به صورت منظم خارج نمی شود و نور پراکنده می شود. به این شیشه در اصطلاح روزمره شیشه مات می گوییم. منظور این است که مثل شیشه قبلی شفاف نیست.

حالا همان شیشه قرمز را قبل از مات کردن موقعی که شفاف بود در نظر بگیریم. اگر نور لیزر سبز به آن بتابانیم می بینیم که تقریبا نوری عبور نمی کند. اگر در اطاقی باشیم که با نور سبز روشن شده باشد صحنه خیلی تاریک دیده می شود. در اینجا نور در محیط جذب می شود و شاید بهتر باشد بجای مات، تیره بکار ببریم. این شیشه برای نور سبز تیره است و نور را عبور نمی دهد هر چند برای نور دیگر می تواند شفاف باشد. اگر همین شیشه صیقلی باشد و جنس آن هم چه در داخل شیشه و چه در سطح مات نباشد ولی رنگ آن سیاه باشد، این شیشه تیره است. عینک دودی خیلی تیره تقریبا این وضع را دارد ولی ممکن است آنقدر تیره باشد که اصلا چیزی نبینیم. مثلا خیلی تیره تر از عینک جوشکاری. این شیشه برای نور مرئی تیره است ولی ممکن است برای نور فروسرخ تیره نباشد. از این نوع شیشه برای دید در ناحیه فروسرخ استفاده می شود تا بتوان تمام نور مرئی را حذف کرد. اگر این شیشه با سمباده مات شود برای نور مرئی فرق چندانی نمی کند و باز هم نور عبور نمی کند ولی برای نور فروسرخ اگر در آن ناحیه شفاف باشد، این شیشه مات خواهد شد.

نکته جالب دیگر در این رابطه این است که وقتی شیشه مات را می بینیم ممکن است این شیشه از سطح مات باشد، یعنی سطح آن مات شده باشد یا در عمق مات باشد و مثلا از ذرات ریز یا حباب های ریز تشکیل شده باشد. در صورت دوم ممکن است حتی سطح صیقلی باشد ولی بخاطر پراکندگی در داخل، این شیشه مات دیده می شود.

نکته جالب دیگر این است که همین سطح صیقلی هم در این ناحیه طول موج صیقلی دیده می شود. اگر طول موج را کوتاه کنیم ممکن است مات دیده شود و نور را پراکنده کند. همینطور شیشه ای که در دید ما مات به نظر می آید ممکن است در ناحیه فروسرخ صیقلی دیده شود.